
Suriyadakı real vəziyyəti, eləcə də Rusiya, Çin və İranın ölkə prezidenti Bəşər Əsədin lehinə çıxdığını anlamaq o qədər də çətin deyil. Əlbəttə ki, ölkədəki dəhşətli münaqişənin əsas səbəbi neft və qazdır.
Maraqlıdır, Suriyadakı üsyanlar nədənsə 2011-ci ilin iyun ayının 25-ində Buşerdə İran-İraq-Suriya ilə yeni qaz kəmərinin tikintisi barədə memorandumun imzalanması ilə sinxron şəkildə baş verib. İran təbii qaz ehtiyatlarına görə dünyada birinci yeri tutur. Suriya öz növbəsində neft və qazçıxarma ölkələri arasında dördüncü yerdə qərarlaşıb.
ABŞ-ın strateji müttəfiqi olan Qətər İrandan sonra ən iri qaz ehtiyatlarına malikdir və Türkiyə ilə Suriya ərazisindən öz boru kəmərini çəkmək həmişə rəsmi Dohanın əsas prioriteti olub. Lakin Qətər Suriya ilə razılığa gələ bilməyib. İranla yanaşı, dünyanın ən iri qaz ehtiyatlarına malik Qətər Suriya ərazisi və Fars körfəzindən Türkiyəyə keçəcək qaz kəmərini çəkməyi təklif edib. Layihəyə görə, Qətər qazı Suriyanın Aralıq dənizi hissəsindən keçərək birbaşa Avropaya çatacaqdı. Bu təşəbbüs Ukrayna qaz xəttini kəsərək, Dohanın Rusiya kimi güclü qaz rəqibini Avropa bazarından tam çıxaracaqdı. Lakin Bəşər Əsəd həmin layihədən imtina edərək, əvəzində Rusiya və İranla müqaviləyə üstünlük verib. "İslam qaz kəməri" adlı layihə Rusiya və İrana böyük uğur gətirərək, ABŞ və Qərbin enerji maraqlarına, eləcə də qaz korporasiyalarına ciddi ziyan vuracaqdı. Bundan əlavə, həmin layihə ABŞ müttəfiqi Qətərin strateji enerji gücünü tam sıradan çıxararaq Türkiyəni belə sərfəli qaz kəməri layihəsindən məhrum edəcəkdi.
Ən böyük qaz ehtiyatına malik ölkələr Avropa bazarı uğrunda (ən böyük qaz istehlakçısı olduğu üçün) qaz müharibəsi aparırlar. Plasdarm isə Suriyadır. Çünki bu ölkə həm Rusiya üçün, həm Qətər üçün olduqca önəmli elementdir. Bugünkü gündə Qətərin qaz kəməri layihəsi Suriyada dalana dirənib, İran layihəsinin reallaşması isə hələ də aktualdır. Faktiki olaraq, Avropaya qaz konfiqurasiyası Suriyanın tutacağı mövqedən asılıdır. Bu isə Suriyanı İraq-Liviya-Suriya zəncirinə daxil etməsini tamamilə doğruldur.
Qətərin 2012-ci ildə ərəb ölkələrinə qoşularaq Suriyaya qoşun yeridilməsi ilə bağlı təklifi də məhz bu layihənin təhlükədə olduğuna görə olub. Bundan əlavə, auditoriyası 220 milyondan artıq olan Qətərin “Əl-Cəzirə” telekanalı mütəmadi olaraq Suriyada saysız-hesabsız cinayətlər törədən terrorçularının başçılarından müsahibə alıb. Bu məsələ Avropada xoş qarşılanmasa da, ABŞ-a görə hamı susmaq məcburiyyətində qalıb.
Ümumiyyətlə, Qətərin Avropaya olan böyük hədəfləri bəllidir. ABŞ-ın ən strateji müttəfiqi olan bu balaca ölkənin Rusiya və İrandan sonra ən əsas rəqibi Liviya və Nigeriyadır. Heç kimə sirr deyil ki, Liviyadakı hadisələr Qətərin birbaşa maliyyə müdaxiləsi ilə başlayıb. Maliyə müdaxiləsi nəticəsində ölkə lideri Müəmmar Qəzzafi sözün əsl mənasında məhv edilir, Liviya isə siyasi və iqtisadi böhrana qərq olur. Qətər güclü rəqibi sıradan çıxararaq öz məqsədinə çatıb. Liviyadan sonra, ikinci plan Nigeriyada qarışıqlıq yaratmaq olub. Hazırda Nigeriya da siyasi və iqtisadi böhran içində olduğu üçün Avropanı zəngin neft-qaz yataqlarına malik olan ölkə kimi cəzb etmir.
Qətər bu oyanları ilə kifayətlənməyib. Hazırda bu balaca ölkə Ərəb Liqasının ideya sahibidir. Onun liqadakı əsas məqsədi sünniləri birləşdirərək, şiələri sıradan çıxarmaqdır.
2017-ci ildə Qətərin Fos Cavaou terminalına uzunluğu 345 metr, eni 54 metr olan "Əl-Mafyar Q-Max" tankeri daxil olub. Bu nəhəng və analoqu olmayan tanker sıxılmış təbii qazın (STQ) daşınması üçün nəzərdə tutulub. Tanker 266.000 kubmetrədək STQ daşıya bilər.
"Əl-Mafyar"ın ağlasığmaz ölçülərinə diqqət yetirdikdə Qətər kimi balaca ölkənin bu tipli tankeri nə üçün hazırladığı bəlli olur. Lakin Qətərin ixtiyarında olan bu və digər tankerlər ölkəyə il ərzində yalnız 63 milyard kubmetrə kimi qaz daşımağa imkan verir. Bu qaz kəməri ilə müqayisədə olduqca balaca rəqəmdir.
Digər tərəfdən, tankerlər vasitəsi ilə STQ-nin Avropa ölkələrinə çatdırılması çox baha başa gəlir: tankerlərin saxlanılması, təmiri, yola hazırlanması və s... Ona görə, qaz kəməri heç nə ilə müqayisə edilə bilməz. Əgər Qətər Suriya ərazisindən istifadə edərək Avropaya qaz kəməri vasitəsilə STQ sata bilsəydi, mavi yanacağın qiyməti iki dəfədən artıq ucuzlaşacaqdı. Bu Avropa üçün olduqca əlverişli, Rusiya üçün isə yolverilməzdir. Çünki Qətərlə müqayisədə "Qazprom" üçün qazın istehsalı bir neçə dəfə baha başa gəlir. Belə olan halda, Qətər ucuz qazla bütün Avropa bazarını ələ keçirərək Rusiyanı tam nakam vəziyyətdə qoya bilərdi.
Qətərin sübut olunmuş qaz ehtiyatları təxminən 25 trilyon kubmetr təşkil edir. Bu isə indiki istehsal templərini nəzərə alsaq 160 ilə kifayət edər. Əksər ekspertlərin fikrincə, Rusiya bunu çox gözəl anladığı üçün Suriyanı hərtərəfli qoruyur. RF prezidenti Vladimir Putin çox gözəl anlayır ki, əgər Bəşər Əsəd məğlub olarsa, Qətər qaz liderinə çevriləcək. Avropa öz növbəsində Rusiya qazından imtina edərək nəhəng ölkənin dünya arenasındakı nüfuzunu minimuma endirəcək. Heç kimə sirr deyil ki, Rusiyanın Avropa İttifaqına olan ən önəmli təzyiq rıçaqı qaz faktorudur.
FaktXəbər

Sürücünün döyülərək maşınının əlindən alınması iddiasına - Rəsmi cavab
09
Aprel
BMT TŞ-da debatlarda Ermənistanın mina xəritələrini təqdim etməməsi məsələsi qaldırılıb
09
Aprel09-04-2021 11:32 Putinin nümayəndəsi Suriya prezidenti ilə görüşdü
07-04-2021 10:16 Suriyada Türkiyə hərbi bazası yaxınlığında partlayış: Ölən və yaralananlar var
16-06-2020 17:34 İdlibdə Rusiya-Türkiyə patrul yolunda partlayış baş verib
12-06-2020 08:49 Suriyaya yeni Baş Nazir təyin edilib
11-06-2020 16:53 Terrorçular Suriyanın şimal-şərqindəki buğda tarlalarını yandırıblar
11-06-2020 09:34 Amerikalıların Suriyadakı Rusiya patruluna mane olmaq cəhdi videoya çəkilib
- 03-06-2020 17:09 Əbülfəs Qarayevin topdağıtmaz biznesi - SİYAHI
- 01-06-2020 10:32 İsrail bölgədə antisemit siyasətini davam etdirir
- 18-05-2020 13:11 Bəşəriyyətə azadlıq, zülmə qarşı mübarizə Qüdsdən başlanır
- 31-01-2020 15:13 Analitik: Bütün ölkələr Fəlsətin məsələsində Tramp kimi tərəf seçməyə məcbur olacaqlar
- 29-01-2020 11:17 Dünyanın gözü qarşısında bir dövlət məhv edilir
- 25-01-2020 14:20 Türkiyədəki zəlzələnin Azərbaycana təsiri varmı?
- 07-12-2019 11:23 İraqda siyasi böhran 3-cü aya daxil oldu. Bundan sonra ölkəni nə gözləyir?
- 18-10-2019 15:39 Eyyyy... Növbədə nə var? - ANALİZ
- 16-10-2019 15:39 Gülümsəyin bəylər...
- 20-09-2019 16:42 ABŞ və Səudiyyə Ərəbistanı Yəmən müharibəsini də uduzur
- 18-09-2019 11:40 Yəmən xalqının qətliamına susan dünyanın neft sancısı
- 03-09-2019 14:39 Rizvan müəllimlə deputat Rizvan Cəbiyevin fərqi
- 27-08-2019 10:47 Putin Ərdoğanın xahişini yerinə yetirəcəkmi?
- 05-07-2019 10:23 BƏƏ hər yerdə itirə-itirə gedir - Analiz
- 23-06-2019 13:48 İmamoğlunun qələbəsi və Amerikanın istəkləri
- 21-06-2019 16:25 Ərdoğan, İmamoğlu və Bilderberq Kulubu
- 19-06-2019 14:36 Türkiyə tarixi seçim qarşısında: “S-400”mü, “Patriot”mu?
- 12-06-2019 12:41 Fazil Məmmədovun velosiped biznesi batır
- 31-05-2019 09:06 Qüds Günü – dünya müsəlmanları zülmə etiraz edir!
- 29-05-2019 10:07 TRAMP GERİ ÇƏKİLİR: ABŞ-ın vuruşmaq yox, vuruşdurmaq niyyəti...
- 22-05-2019 14:56 "Tupoy"a görə danışanlar, "it balası"na görə susurlar - VİDEO
- 21-05-2019 13:36 "Vaşinqton Post": İranla müharibə bataqlıqların anası olacaq - ANALİZ
- 02-05-2019 15:38 Necə oldu ki, camaatın əksəriyyəti din təhsilinə razı deyil?
- 01-05-2019 09:54 Əlavə qaz pulu ödənişləri əhaliyə qaytarılsın - EKSPERT
- 30-04-2019 10:57 Təhlükə Azərbaycana da gəlib çıxdı: Uşaqların yoxa çıxmasının səbəbi bilindi