İkinci Dünya Müharibəsi illərində Ankarada faşist Almaniyası səfiri Von Papenə qarşı müvəffəqiyyətsiz sui-qəsdlə əlaqədar gizli məlumatlar 70 il sonra ortaya çıxarılıb. Casusluq tarixinin ən sirli hadisələrindən biri sayılan hadisədə, Papen sözügedən sui-qəsd cəhdindən möcüzə ilə xilas olmuşdu. FaktXeber.com-un "Rossiya" televiziya kanalına istinadən verdiyi məlumata görə, bildirilir ki, Papenin öldürülməsində əsas vəzifəni daşıyan killerə -  Sovet qadın agentə sui-qəsdin təşkilatçısı aşiq olduğu üçün əməliyyat müvəffəqiyyətsizliklə nəticələnib.

KQB agentləri Türkiyəyə diplomatik pasportla gəliblər

Kanalın hazırladığı sənədli filmdə bildirilir ki, müharibə illərində faşist Almaniyasının əhəmiyyətli siyasi şəxslərindən sayılan Papenin Ankarada fəaliyyət göstərməsi Kremli çox narahat edirmiş. Ankarada Sovet əleyhinə fəaliyyət göstərən Papenin "Hitlersiz Almaniya" düşüncəsiylə ABŞ və İngiltərə diplomatlarıyla "separatçı sülh danışıqları" aparmaq cəhdləri Sovet İttifaqının səbir kasasını daşırıb. Rusiyanın kəşfiyyat yazıçısı Aleksandr Kolpakidinin sənədli filmdə söylədiyinə görə, SSRİ rəhbəri İosif Stalin Papeni Sovet təhlükəli düşməni kimi görürmüş. Filmdə, "Stalinin təlimatıyla Papenin öldürülməsi qərara alındı. Əməliyyat üçün İstanbula gəmiylə iki Sovet casusu göndərildi. Sənəddə SSRİ Ankara Səfirliyinin Mətbuat Attaşesi "Leonid Naumov" və həyat yoldaşı "Lyudmila" adıyla Ankaraya gələn agentlərin əsl adı Naum Eytinqon və Muza Malinovskaya idi", - deyilir.

Filmdə bildirilir ki, əvvəllər də İstanbulda agentlik etmiş Eytinqona əməliyyata təşkilatçı kimi vəzifə verilməsi də təsadüfü deyilmiş. Belə ki, Eytinqton o illərdə "Stalinin cəzalandırıcı qılıncı" kimi tanınırmış. Sovet kəşfiyyatının terrorist agenti kimi ad çıxarıbmış Eytinqonun Lev Trotskiyə qarşı 1940-cı ildə şəxsən Stalinin təlimatıyla sui-qəsd təşkil etdiyi də bildirilir. Fİlmdə, "Eytinqon əməliyyatın müvəffəqiyyətlə başa çatması üçün agentlərini bilərək ölümə göndərirdi. Alman səfirini öldürmək üçün əsas vəzifə qadın agent Muzaya verildi. Lakin hələ də bu vəzifəylə əlaqədar ətraflı məlumatlar xarici kəşfiyyatın arxivlərində gizlədilir", - deyə bildirilir.

Gənc sevgilisini Türkiyə həbsxanada çürüməsini istəmədi

Sənədli filmdə danışan tarixçi Aleksandr Şirokorada görə, Muzaya dəli kimi aşiq olan Eytinqon, qızı əməliyyatda xərcləmək istəməyib. Əvvəllər 3 dəfə evlənən Sovet agentinin sui-qəsd əməliyyatıyla əlaqədar hazırlıq işlərini İstanbul boğazında olan "Svanetiya" adlı bir Sovet gəmisində apardığı da qeyd edilir. Kəşfiyyat yazıçısı Kolpakidiyə görə, gəmidə agent Modvinov və bomba mütəxəssisi Timoşkov da (ləqəbləri Pavlov və Kornilov) olub.

Professional əvəzinə, agent təhsili almamış bir türk tələbə istifadə edilib

24 fevral 1942-ci ildə Papenə qarşı müvəffəqiyyətsiz sui-qəsdin səbəblərini açıqlayan Rusiyanın kəşfiyyat yazıçısı Nikolay Dolqopolova görə, Eytinqon əməliyyatda hazırlıq təhsilindən keçməyən şəxsləri istifadə etməklə ciddi səhvə yol verib. Stalin isə onun üçün çox ciddi əhəmiyyət kəsb edən bu əməliyyata "Eytinqon niyə bu cür münasibət göstərdi", - deyə sual edib.

Əslində Papeni agent Muza öldürəcəkmiş. Muza professional qabiliyyətlərə sahib imiş. Lakin Eytinqon Trotskini öldürən və 20 il həbs cəzası alan ispan əslli Sovet agenti Ramon Mersader kimi sevgilisi Muzanın Türkiyə həbsxanada çürüməsini əsla istəmirmiş. Buna görə də planı dəyişdirib. Muzanın yerinə bir türk tələbə tapıb. Agentə görə, bu həm də Türkiyə kəşfiyyatını səhv istiqamətə yönəldə bilərdi. Lakin Türkiyə kəşfiyyatı Sovet agentlərinin izinə tez düşdü.

Bomba aldadılan tələbənin əlində partladı

Eytinqon sui-qəsddə həm Papen, həm də türk tələbənin ikisinin eyni anda partlayaraq öləcəyini düşünürdü. Hətta tələbəyə maqnitofona bənzəyən bomba verərək, "bu hava fişəngidir", - deyə aldatdığı da deyilir. Amma tələbə vaxtından əvvəl bombanın ipini çəkdiyinə görə, Papen sui-qəsddən çox təsirlənib. Tələbə isə ölüb.
Sənədli filmdə Papen sui-qəsdiylə əlaqədar hələ də bir çox məlumatın gizli qaldığına da diqqət çəkilir.